Boos (column)
Het was zondag, ik was voorgegaan in de kerkdienst, we hadden koffie gedronken en nu haalde ik mijn fiets van het slot. Naast mij pakte een jonge moeder ook haar fiets. Met een zwaai zette ze haar kleuter achterop. Maar de peuter stond te springen en te huilen en te gillen van frustratie. Wat hem zo tegenstond weet ik niet. De moeder bleef bewonderenswaardig kalm en duidelijk: leuk of niet, ze gingen heus weg. Hier werd een les voor het leven geleerd. De les: soms gaat het niet zoals ik wil, da’s balen, maar het is te overleven. Ik stelde me voor dat ik 2 jaar was. Zou het niet heerlijk zijn om ongegeneerd uiting te geven aan je boosheid als er dingen gebeuren die je niet bevallen? Om te schreeuwen en te stampvoeten?
Wat is er met ons? Er zijn veel mensen boos in onze tijd. Managers schreeuwen tegen hun medewerkers. Trump is boos en hij gooit hoge ogen om straks door heel veel andere boze mensen tot president te worden gekozen. Veel Forum en PVV-stemmers en boeren zijn boos, op de overheid, de politie en de elite in Den Haag of op migranten, Joden, LHBTI’ers. Twee groepen Eritreeërs gingen met elkaar op de vuist. Amerikaanse tieners schieten uit frustratie en woede medeleerlingen en docenten neer. Hebben al die mensen niet van hun ouders geleerd om dingen uit te praten in plaats van geweld te gebruiken? Om je verlies te nemen, je ongelijk te erkennen, het belang van een ander en de billijkheid mee te laten wegen? Hoe komen we toch aan zoveel boosheid?
De ideologie van het individualisme, het alles-bepalende ik, heeft er zeker mee te maken. Algemeen belang en normen tellen niet, ik kan alles en ik mag alles. De prijs die voor deze vrijheid betaald wordt is hoog: prestatiedruk, stress, onzekerheid, schijnzekerheid en eenzaamheid. En boze teleurstelling als het niet gaat zoals je wilde.
Bescherming Maar de kaders en beperkingen die een gemeenschap met zich meebrengt lokken niet meer. Laten we daarom mensen tegen hun allerindividueelste zelf beschermen. Want iedereen wil van tijd tot tijd wel gillen en schreeuwen en de boel slopen, maar we zijn geen peuters. We moeten een hek zetten om wat belangrijk is, een hek waar iedereen achter moeten blijven. De grondwet is zo’n hek: mensen zijn vrij en gelijk. Ononderhandelbaar. Macht moet gedeeld en gecontroleerd en getermineerd worden. De afschuwelijke maar voorspelbare dood van Navalny maant ons om daar haast mee te maken. En anders meld je je maar opnieuw bij een kerkgemeenschap, om je elke week uit de Bijbel te laten voorlezen om je eigen ik niet zo centraal te zetten: “Handel niet uit geldingsdrang of eigenwaan, maar acht in alle nederigheid de ander belangrijker dan uzelf. Heb niet alleen uw eigen belang voor ogen, maar ook dat van de ander.” (Fil 2:3,4) En dan langzaam tot tien tellen. En je hand reiken.
Deze column verschijnt in De Stad Amersfoort op 28 februari 2024
