Vertrouwen

Column in het huis aan huis blad De Stad Amersfoort in mei 2023

Als dominee wordt je weleens gezien als een soort beroepsgelovige die de dogma’s van alle eeuwen onderschrijft. Ik voel me altijd een beetje beklemd door zulke verwachtingen. Want voor mij betekent geloven niet dat je bepaalde formules of stellingen voor waar houdt. Geloven is meer een levenshouding. Een levenshouding van vertrouwen. En inderdaad is dat niet altijd logisch en geeft niet altijd zekerheid. Maar: ‘Als je vertrouwen hebt hoef je niet de hele trap te zien om de eerste stap te zetten’ zei Martin Luther King.

De woorden vertrouwen, trouwen en wantrouwen kleurden mijn werk deze week. Allereerst was er een jong stel dat ging trouwen. Ze zeiden tegen elkaar wat God zegt tegen ieder mens: ik wil er voor jou zijn, met liefde en zorg. En dat niet alleen vandaag, maar ook morgen en alle dagen die ons gegeven zijn onder de zon. Dat is ontroerend en feestelijk, het is een zegen. Dat vertrouwen moet wederzijds zijn, je kunt niet op iemand vertrouwen als diegene jou niet vertrouwt.

Een dag later had ik een gesprek met een complotdenker. Hij was een soort spiegelbeeld van het bruidspaar: hij wantrouwde alles en iedereen. En ik zag de pijn van vroegere ervaringen en zijn angst voor de toekomst. Want wantrouwen laat zien voor welk verlies je bang bent: voor je geld, je huis, je lijf en gezondheid, je manier van leven, je baan. Een gevoel van kwetsbaarheid en gebrek aan zelfvertrouwen maakte hem achterdochtig: ‘ze vernachelen je waar je bij staat, de regering zorgt alleen voor zichzelf’. En ik moest toegeven dat dat inderdaad soms het geval is. En onbetrouwbaarheid van de een is de doodsteek voor het vertrouwen van de ander. Want vertrouwen en wantrouwen leer je. Niet uit een boek, maar van het leven zelf, van de mensen die belangrijk voor je waren. Hebben zij je een basis van vertrouwen gegeven, laten zien dat je op iemand kan rekenen, dat liefde trouw blijft?

Een oude dame die ik ontmoette in een nog veel kwetsbaardere situatie, aan bed gebonden en afhankelijk van veel zorgverleners, moest wel vertrouwen dat onbekende mensen het goed met haar voor hadden. Ze gaf zich over aan degene die bij haar was. Hoe ze heette, hoe oud ze was en of ze een zwart, bruin of wit vel had, dat was niet meer belangrijk. Ze was een mens, en dus zaten ze in hetzelfde aardse schuitje. (Ja, ‘ze’, ter ere van die talloze vrouwen die trouw zorgen en nabij zijn.)

En ik was de geluksvogel die deze drie momenten en manieren van leven mocht zien. Mooi en moeilijk. Want vertrouwen en geloven is ook loslaten: je hebt geen controle over een ander. En ik dacht: wat moet God een onmetelijk vertrouwen in mensen hebben, dat Hij ons alle vrijheid geeft. Gods geloof in ons is veel bijzonderder dan ons geloof in God. Waarom is daar geen dogma over?

Diederiek van Loo, stadsdominee Amersfoort